Wanneer spreek je over een seksverslaving?

Tot spijt van wie het benijdt: pornografie is de dominerende erotische voorstelling van onze tijd geworden. Het bekijken van een zwoele filmscène of het lezen van een ondeugende zin volstaan vaak niet meer om de hedendaagse mens te doen blozen. De moderne mens wil meer, en dat in kortere tijd. Tijd is geld en porno past perfect in dat plaatje. Sommigen zien dit als een negatieve evolutie: pornografie heeft volgens hen de seksualiteit zodanig uitgekleed dat ze voor iedereen te grabbel ligt. En daar eindigt het niet bij. Porno is een graaibak geworden waar romanciers tot reclamejongens zich met plezier van bedienen om de verkoop van hun producten op te drijven. Een implicatie hiervan is dat velen spontaan verlangen en opwinding, zoals geportretteerd in de pornografie, als normaal categoriseren. Terwijl dat in een langere relatie niet altijd voor de hand ligt. Daar moet je soms tijd maken om zin te krijgen en daar is niets verkeerd mee.

In eerste instantie zijn de beelden bij overmatig gebruik opwindend en is de relatie met pornografie vaak functioneel van karakter. Deze relatie kan disfunctioneel worden wanneer iemand bijvoorbeeld langdurig en niet gericht op het orgasme naar pornografie kijkt. De gemiddelde kijker kijkt 10 minuten.

Vaak verliezen de beelden dan ook een deel van het opwindende karakter. Er is meer porno nodig. Het kijken is vaak niet meer gericht op het orgasme, maar meer op het aanhouden van een continue opwinding.

Pornografie wordt in dit geval dus niet meer gebruikt om functioneel naar een orgasme toe te gaan. In dit geval spreekt men van een disfunctionele seksualiteitsbeleving.

In principe kan je een seksverslaving vergelijken met een eetverslaving. Waarom blijft een mens eten, terwijl men weet dat het niet goed is? Iemand die een eetstoornis heeft, zoekt troost in het eten. Maar het eten biedt maar een kortdurende verdoving. Het verdooft de onderliggende pijn, maar lost het niet op.

Pornografische overconsumptie en overmatig of langdurig verborgen prostitutiebezoek verdoven vaak ook een onderliggende pijn op dezelfde wijze. In de meeste gevallen zijn de oorzaken relationele sleur, onzekerheid, verveling, het niet afsluiten van oude gewoontes bij het opstarten van een nieuwe relatie, ontevredenheid, seksuele problematieken (bv. erectiele problematiek, vroegtijdig klaarkomen, ...), onevenwichtige verhouding tussen de partners.

Steeds meer mensen zoeken hulp voor een seksverslaving. Seksverslaving is dan ook een hot topic geworden. Er is sprake van een verslaving wanneer je zo vaak bezig bent met datgene waaraan je verslaafd bent, dat je dagelijks leven erdoor in meer of mindere mate verstoord of bepaald wordt. Er bestaan echter veel misverstanden over wat een seksverslaving inhoudt. Seks op zich is niet fysiek verslavend. Er ontstaan geen fysieke ongemakken bij het stoppen van het gebruik. Maar de innerlijke leegte die iemand steeds opnieuw naar porno drijft, blijft natuurlijk wel bestaan.

Bij overmatig gebruik ontstaat er een discrepantie tussen het doel (plezier, orgasme) en het middel (pornografie). Beiden staan niet meer in verhouding ten opzichte van elkaar. Gaandeweg heeft zich vaak een gewoonte of ritueel geïnstalleerd.

Omdat de gebruiker in kwestie vaak geen vertrouwenspersoon heeft om zijn/haar gedrag aan te toetsen, of er niet over communiceert met de partner, is het ook niet eenvoudig om de implicaties van het eigen gedrag correct in te schatten. Er is vaak geen toetssteen, geen spiegel. Daarom kan een eerste gesprek met een seksuoloog meer inzicht geven in de problematiek.

Of er sprake is van een seksuele verslaving, wordt ook deels bepaald door de reactie van de partner of de nabije omgeving. Voor de ene partner is masturbatie en het kijken van pornografie uit den boze, voor de andere vormt dit op zich geen probleem, zolang het de relatie niet schaadt.

Voor de partner is het vaak een erge schok om op dit gebruik uit te komen. Daarom voorzie ik ook gesprekken met de partner en gezamelijke sessies, daar zij vaak nergens terechtkunnen met de vele vragen die deze problematiek kan veroorzaken.

Mijn benadering spitst zich niét toe op de seksuele verslaving op zich, maar wel op de achterliggende problematiek. Net omdat de oorzaak vaak niet ligt in de beelden op zich, maar wel in de redenen waarom iemand kijkt.

De sleutel ligt dan ook in het veranderen van de gewoonten en het versterken van de zelfwaarde en zelfzekerheid.

In tweede instantie komt de relationele communicatie en seksuele relatie aan bod.